interview
'Eenzaamheid is een ziekte'
De Standaard 27/10/14 20:21http://www.standaard.be/cnt/7d3e6j2r Pagina 1 van 7Home(/plus)Krant(http://www.standaard.be/plus/20110820/ochtend)Cultuur en Media(http://www.standaard.be/plus/krant/cultuur-en-media)JURGEN DELNAET: VAN TRUCKER IN 'AANRIJDING IN MOSCOU' TOTGETORMENTEERD AUTEUR IN 'BERCKMANS''Eenzaamheid is een ziekte'20 AUGUSTUS 2011 | Sarah VankersschaeverDe hoop op een goddelijk lichaam heeft hij opgegeven. Maar deacteur Jurgen Delnaet, met de monoloog 'Berckmans' geselecteerdvoor het Theaterfestival, breekt zich ondertussen alweer het hoofdover andere zaken. 'Was theater maar een kast die recht of scheefstond.''Eenzaamheid is een ziekte' - De Standaard 27/10/14 20:21http://www.standaard.be/cnt/7d3e6j2r Pagina 2 van 7Jurgen Delnaet: 'Er bestaan geen oorspronkelijke gedachten meer na alles wat je in een leven gelezen en gezien hebt. Ikgeloof veeleer in oorspronkelijke reacties.'Katrijn Van Giel © Katrijn Van Giel'Volgend jaar word ik veertig. Eindelijk. Ik kijk ernaar uit: de jaren rechts vande 35 vind ik ronduit lelijk. Goed dat ik daar vanaf ben. Anderzijds hangt er ookeen wens aan die vier vast: dat er bepaalde zorgen als sneeuw voor de zon zullenverdwijnen. De beslommeringen van de thirtysomething. (cynisch lachje) Ikhoop bijvoorbeeld nog altijd een goddelijk lichaam te krijgen maar eenmaal ikveertig ben, weet ik dat dat echt niet meer gaat.''De dood van mijn vader, in maart, daar ben ik heel hard van geschrokken. Hetfeit dat hij er plotseling niet meer was. Dat het écht gedaan was. Toen heb ikeven gedacht: moet ik niet wat roekelozer worden? Iets minder aftastenvooraleer ik een beslissing neem? Maar ik ben altijd al hard bezig geweest metonbevangenheid. Ik probeer niet meteen te reageren, maar zoveel mogelijkhoeken en standpunten te laten passeren. Dat hebben volwassenen dan voor opkinderen, die soms de kamer komen binnengelopen en hun zin beginnen met“maar,. Maar papa! Terwijl ik nog niets gezegd heb. Ik probeer hen mee tegeven dat het zo niet werkt.''Onlangs was ik dan weer verschrikkelijk trots op mijn zoon van negen. “Papa,,vertelde hij, “toen de juf in de klas vroeg wat wij later wilden worden enwaarom, zeiden sommige vriendjes dat ze voor een beroep kozen om rijk teworden. Ik snap dat niet., Ja! (zwaait triomferend met z'n vuist) Dát moet hetzijn. Op zo'n moment gelooft een vader weer in zijn opvoeding.''Mijn vader was een zwijger. In tegenstelling tot mijn moeder, met wie ik altijdbots. Maar goed, mijn moeder en ik verwijten elkaar hetzelfde: dat we de anderwillen veranderen. Mijn ouders hebben het ook altijd moeilijk gehad met mijnkeuze voor theater. Ik was enig kind en na vier jaar tolkenschool in Gent washet een gevecht om dat idee verkocht te krijgen. De gewone man heeft daar nogaltijd een vertekend beeld van: “Theater? Da's allemaal drugs en seks.,'Klotigheden'Eenzaamheid is een ziekte' - De Standaard 27/10/14 20:21http://www.standaard.be/cnt/7d3e6j2r Pagina 3 van 7'Er zijn twee mogelijkheden. Ofwel stop ik met acteren en ga ik meubels maken.Ofwel moet ik een andere manier vinden om te acteren. Mijn keuze helt overnaar het tweede. Waarom ik mezelf dwing te kiezen? De twijfel.''Ik heb al eens een sabbatjaar genomen toen ik op een absoluut dieptepunt zat.Was dit wat ik wilde doen? Was theater de manier om met de zinloosheid vanhet leven en mijn tijd in dit tranendal om te gaan? Dat soort vragen. Maar goed,dat is niet nieuw: heel wat acteurs gaan door die fase. Ik denk dat het ermee temaken heeft dat je een scholing gehad hebt: het kader was duidelijk en er waseen opleiding waarbinnen je mocht falen. En dan begin je te werken en blijktdat je in het theaterwereldje alles zelf moet doen. Dan overvalt je het gevoel dathet niet genoeg is, dat je niet genoeg kan. Daarom die hunker naar een concreetambacht: ik kom met zoveel mensen in contact, vakmensen, die iets kúnnen. Endan vraag ik me af: maar wat kan ik dan? Wat is mijn handleiding? Wat is mijnambacht? Wat ken ik?''Onze loodgieter heeft bijvoorbeeld een kunstopleiding gehad: beeldhouwen.Maar hij is als loodgieter moeten beginnen. Dus staat hij 's ochtends vroeg opom in zijn atelier te werken en daarna kruipt hij in zijn camionette om leidingente repareren. Fantastisch toch? Een van de klotigheden van het theater is dathet niet concreet is. Er blijft in het beste geval enkel een notitieschriftje en eentekst over. Het werk zelf gaat verloren.''Ondertussen, door les te geven en alles op een rijtje te zetten, kom ik wel toteen handvestje. Ooit vroeg mijn schoonbroer me om op de begrafenis van zijnjong overleden echtgenote zijn brief voor te lezen, omdat hij er niet toe in staatwas. Ik heb dat gedaan, ook al kende ik hem toen nog niet zo lang. Na debegrafenis kwam hij naar me toe: “Dat was het helemaal., Op zulke momentenbesluit je: ook spreken is een ambacht. Het vergt een juistheid, een gepastheid,een emotionaliteit. Een tekst kun je niet gewoon voorlezen, ze moet langs jepersoonlijkheid passeren.''Eenzaamheid is een ziekte' - De Standaard 27/10/14 20:21http://www.standaard.be/cnt/7d3e6j2r Pagina 4 van 7Het kapotte lijf'Ik lijd aan een groot malcontentement: ik ben niet onverdeeld gelukkig methoe ik op de scène sta. Juist toen ik dat het hevigst voelde, maakte ik detheatervoorstelling Berckmans, een stuk waar ik zelf onwaarschijnlijk tevredenover was en de buitenwereld blijkbaar ook. Ik geloof niet dat het toeval was.''De Antwerpse schrijver Jean-Marie Berckmans was de juiste man op het juistemoment in mijn leven. Ik herkende mezelf in hem. Niet dat ik hem vandaag nogmet mezelf vergelijk. Ik heb ondertussen een gezin, in tegenstelling tot hem.''Of dat gezin me vrijheid ontneemt? Weet je, veel van de kunstenaars die “vrijen alleen, door het leven gaan, kiezen niet tegen een gezin. Het is hen gewoonnooit gelukt, door wie ze zijn. Of ze maken een gezin en laten het na drie jaar inde steek. Daar krijg ik het trouwens van op de heupen. Als je voor een gezingekozen hebt, dan heb je gekozen. Zo simpel is dat. Maar ik blijf eenbewondering koesteren voor die alles voor de kunst-houding van Berckmans.''Berckmans had een ernstige bipolaire stoornis en een rist verslavingen. Ikraakte daardoor gefascineerd. Maar het is een ideaalbeeld, een theoretischvoorbeeld. Ik zeg altijd: het zou goed zijn mocht er altijd zo'n boekje van hemop de hoek van mijn tafel liggen. Als een alarmbel. Het is het handboekje van dekunstenaar, waar je altijd naar kunt teruggrijpen en je ding uit kunt halen.''Waarom het kapotte lijf me zo fascineert? Dat moet wel het christelijke “laateen ander voor ons lijden,-symbool zijn, toch? Het is troost. Troost in de zin vanha, den dienen ook. Of der zijn der nog altijd die meer afzien als kik. Het is eensubtiel en kortstondig troosten van elkaar.''Ik denk dat Berckmans' grootste pijn de eenzaamheid was. Hij kon daar nietmee om. Hij had zijn pillen en zijn verslaving, maar de eenzaamheid was zijngrootste ziekte.''Eenzaamheid is een ziekte' - De Standaard 27/10/14 20:21http://www.standaard.be/cnt/7d3e6j2r Pagina 5 van 7'Vindet nog plezant, ons gesprek? Waarom ik dat vraag? Uit bezorgdheid.Interviewen is je job, maar je moet er toch ook iets aan hebben?'Receptiefobie'Schaamte. Ik heb ontzettend veel schaamte. Ik ga bijvoorbeeld niet snel mijngedacht in een groep gooien. Nochtans ben ik graag onder mensen, maarveeleer als toeschouwer. Om er dan later over te kunnen vertellen. Ik neem allesin mij op. Misschien ben ik wel meer een voortverteller dan een originator. Watergens ook onzin is: er bestaan geen oorspronkelijke gedachten meer na alleswat je in een leven al gelezen en gezien hebt. Ik geloof veeleer inoorspronkelijke reacties.''Ik hou niet van sociale verplichtingen. Laat ik ze samenvatten onder“recepties,. De angst om in groep te falen. Het oppervlakkige gepraat: eengesprek hoeft niet altijd zwaar te zijn voor mij, maar het moet fundamenteelzijn. Het moet waar zijn. Misschien moet ik meer een rol gaan spelen oprecepties, zoals je dat op een podium doet. Het probleem is dat wanneer ik vooreen camera of op een podium sta, het zo slopend oprecht is. Andere acteurskunnen schuifjes opentrekken: “wil je me graag zo of zo?,. Dat zou ik ook graagkunnen. Terugvallen op een rol, als een knopje op de afstandsbediening.''Of misschien moet ik het allemaal loslaten, zoals Dora van der Groen op hetconservatorium altijd predikte. Ik herinner me haar nog levendig. De heiligedrievuldigheid op het consevatorium was Dora, Ivo Van Hove en Johan VanAssche. Ze beslisten dat ik mijn tweede jaar moest overdoen. Het volstond niet.En dan, door de juiste mensen tegen te komen, is er bij mij een frank gevallenwaardoor ik een bepaalde vorm van zelfverzekerdheid kreeg. Niet dat ikdaardoor helemaal anders ging spelen, maar die zelfverzekerdheid was nodigom de opleiding verder te zetten. Het gaf een noodzakelijke toets aan je zijn.''Ik snap wel dat de mensen die weggestuurd werden alleen maar negatief zijnover Dora van der Groen. Maar ze had dan ook geen pedagogie. Ze had wel'Eenzaamheid is een ziekte' - De Standaard 27/10/14 20:21http://www.standaard.be/cnt/7d3e6j2r Pagina 6 van 7'Veel van de kunstenaars die “vrij en alleen, door het leven gaan,kiezen niet tégen een gezin. Het is hen gewoon nooit gelukt'regels om theater te maken, en leefregels zoals het boeddhisme, zen en “lerenloslaten,. Maar ik begrijp dat de docenten zich een zekere vrijheidpermitteerden in hun oordeel: acteurs worden alleen maar beoordeeld metzinnen als “ik heb het graag gezien, of “ik heb het niet graag gezien,. En altijd iser die ik, er wordt steeds subjectief geoordeeld. Was theater maar een kast dierecht of scheef stond.''Het tragische is dat Dora gefaald is in wat ze een heel leven heeft gepropageerd:“laat het los, ge moet niets bijhouden, hier en nu moet ge zijn,. Dat waren haarzinnen. En toen ik haar ontmoette nadat ze gestopt was met de opleiding, hadze net dáár zo veel last van: het loslaten. Al schuilt in dat falen een oprechtheiddie haar siert.''Berckmans', van Jurgen Delnaet en De Tijd, op 25 & 26/8 in het Kaaitheater,Brussel.Het Theaterfestival loopt van 25/8 tot en met 3/9 in Brussel.www.theaterfestival.be ( http://www.theaterfestival.be)NIET TE MISSEN'Eenzaamheid is een ziekte' - De Standaard 27/10/14 20:21http://www.standaard.be/cnt/7d3e6j2r Pagina 7 van 7(HTTP://WWW.STANDAARD.BE/PLUS/TAG/NIET-TE-MISSEN)Volledig overzicht (http://www.standaard.be/plus/tag/niet-te-missen)Meer?Lees de volledige krant digitaal.(http://www.standaard.be/plus/ochtend)Zoet met ZùstoEen Belgische bedrijf lanceert een nieuwe suikervervanger, op basis van voedingsvezelsuit maïs en c...(http://www.standaard.be/cnt/dmf20141026_01343123)Ook Paaseilanders ontdekten Amerika voorColumbusIn 1722 ‘ontdekte’ Jacob Roggeveen het Paaseiland, ver van alles en iedereen. Wist hijveel dat die ...(http://www.standaard.be/cnt/dmf20141026_01342387)Met een scherpe degenkweek je karakterLid worden van het Corps Flaminea? Dat betekent vechten met een scherpe degen. Wantzo kweek je kara...(http://www.standaard.be/cnt/dmf20141026_01342547)‘Ze behandelen je alsof je een crimineel bent’‘Laat je niet leiden door angst’, zegt president Obama. Het Witte Huis vraagt driegouverneurs die d...(http://www.standaard.be/cnt/dmf20141026_01343027)